Kristian Apologetics: Apologetics Awmzia leh Pawimawhna

Nangmahnia awm in beisei chhan zawt apiang che u chhâng turin inpeih sa fo ang che u” 
 ~ 1 Petera 3:15

‘Apologetics’ tih ṭawngkam hi Greek ṭawng ‘apologia’ tih aṭanga lâk a ni a, a awmzia chu ‘venhimna’ emaw ‘a chhânna pêk’ tihna a ni thei ang. Greek hun laiin mi malin dân hmangin invên him an lo tum ṭhin a, chumi ‘inven himna’ tih ṭawngkam chu apologia chu a ni. Sakhuana lam hawia hman a nih chuan sawiselna emaw zirtirna dik lo emaw laka sakhaw zirtirna humhimna leh vênhim chungchang sawina a ni. Kristian Apologetics kan tih chuan Kristian te rinna humhimna leh vênna tihna a ni thei ang. 

Kristianna a lo ṭiah ṭan tirh aṭanga vawiin thleng hian Kristianna hian chhûnglam leh pawn lam aṭangin beihna a tâwk reng a, chu'ng beihnate chu a hunlai mipui mil zela lo chhuak a ni fo. Thuthlung Thar buah hian ‘apologia’ tih thumal hi vawi 17 kan hmu a, chungte chu ‘ven himna’ emaw ‘sawi fihlimna’ emaw lam hawia hman vek a ni. Hei hian a tihlan chu Zirtirte leh Kristian hmasate khan an rinna kha kawng hrang hrangin an lo humhim ṭhin tih a tilang a. 

Zirtirte hunlai aṭang tawhin zirtirna dik loin Kohhran mite a tibuai fova, Paula pawhin Greek philosopher rual, a ṭhen Pathian awm ring lo Epicurean te, Stoic philosopher te a hnial ṭhin tih kan hmu a, Areopagi hmuna a thusawi avangin mi eng nge maw zatin Isua an rin phah a nih kha. 


Kohhran pate tia kan sawiho zawng zawng te pawh kha rinna humhimtu (Apologist) tia sawi theih vek an ni a, zirtirna dik lo leh maksak pui puite hnial thlain, Kohhran mipuite kawng dik an lo kawhhmuh ṭhin a, tin, Pathian awm ring lo (Atheist) te zawhna chhângin, Pathian awmzia tarlan an lo tum tawh ṭhin a ni. 

Apologetics hian Kristiante rinna sawi chhetute chauh a hma lo va, Kristiante zingah pawh kan rinnaah hriat thiam loh nei tam tak kan awm a, kan rin hrethiam turin Apologetics chuan min pui thei a ni. Mc Grath-a chuan, “Kristian apologetics chuan Chanchin Ṭha hril thei turin mite a buatsaih a, Chanchin Ṭha chu pawmawm takin a siam ṭhin” tiin a sawi a, “pawmawm takin a siam” a tihna chhan chu tunlai khawvel thiamna hmang vêka kan rinna dikzia leh Pathian awmzia tarlan theihna a nih avangin ṭhalai lehkhathiam tak tak zinga Chanchin Ṭha hril nan a ṭha lehzual a ni. 

Apologetics hi mi ṭhenkhat chuan Bible-in inhnialna âtthlak a tih kha emaw tiin Apologetics an hre fuh lo fo a. Apologetics hian inhnial leh mi rindan dik lo va hailan hrim hrim lam ni lovin miin thudik kaltlanga Isua an lo rin theihna tura kawng kawhhmuhna a ni zawk. 1 Pet.3:15 ah chuan, “nangmahnia awm in beisei chhan zâwt apiang che u chhâng turin inpeih sa fo vang che u” tiin min chah a. Kan ṭhiante emaw tuemawin “engvangin nge Isua i rin?” emaw, “Pathian a awm tih engtin nge i hriat?” tiin min zâwt ta se engtin nge chhânna kan pek ang tih kan ngaihtuah ngai em? “E le! Bible-in a sawi miau alawm” kan ti liam ngawt mai dawn em ni? Bible ring miah lo phei chu engtin nge i hrilhfiah tâk ang le? 

Heng aṭang hian Apologetics pawimawhzia hi kan hrethiam ang chu. Amaherawhchu thuril pui pui va buaipui chiama, lehkhathiam tak va nih tur tihna a ni lem lo. A awmzia zawk chu kan rinna awmzia leh kan rin chhan sawifiah thei tur tâwk tala kan lo inbuatsaih ve a ngai kan tihna a ni. Hei hi Mizo Kristian ten kan ngaihsak tâwk loh avang tak hian Zirtirna dik lo leh maksak deuh hlek lam te, awihawm deuha tute emaw thusawi kan pawm dual dual awlsam ṭhinna chhan lian tak a ni.

 Tunlaiah phei chuan Kristian ṭhalai te hi kan pawimawh zual a ni. Kan ṭhalaipui tam tak rinna chungchanga zawhna nei, chhânna an hmuh mai loh avang te leh an hmuh thiam mai loh avanga Pathian awm ring ta lo te, sakhaw zirtirna dik lovin an mit a tihdel tlat pawh tam tak an awm mêk a ni. Heng mite zawldawh taka kawng dik kawhhmuh hi Pathianin hmun leh hmuna rawngbawlna min pek a ni. 

Pathian kan rin chhan chu eng vang pawh lo ni se, chu kan rinna chhan chu a dik a ni tih kan fiah ngam em tih ngaihtuah ila, Bible kaltlanga kan ring a nih pawhin kan Bible rintlakzia tal hi hriat tumin i zir chiang ve ang u. Kristian rama kan pian vang emaw, khawtlâng nun nena a inzawm vang emaw, kan nu leh pate Kristian an nih avanga Kristian ni ve ngawt lovin, keimahni ngeiin Pathian rinna chhan mumal tak leh rintlak tak kan neih hi thil pawimawh tak a ni.

 Isua zirtir tam zawk khan tholeh Isua an hmuhin an ring nghal mai a, Thom-a erawh chuan ringhlelin finfiah a duh a nih kha. Mahse chu ringhleltu chuan a finfiaha, thil awmzia a hmuh fuh meuh chuan zirtirte zinga Chanchin Ṭha hrila kal thui ber a ni a, India ramah a rawn martar ta a nih kha. 

Thom-a ang mihring nih hi a pawi lohna chen a awm. A chhan chu, chutiang mihring chuan a thil rin, a hmuh leh a hriat te a dik ngei em tih fiah turin a huaisen tâwk fova, a finfiah tawh thudik chu a dik a ni tih a hriat tawh miau avangin huaisen takin a puang chhuak ngam bawk ṭhin. 

Hetiang hian kan rinna hi fiah ngam ila, kan rinna dikzia kan hmuh thiam hnuah huaisen tak leh rilru fim takin keimahnia awm kan beisei chhan min zawt apiang chhâng turin inpeih sain kan awm reng thei ang. 


Comments

Popular Posts