Hringnun Zawhna

Zawhna ho tê tê hmangin bul kan ṭan a; zawh tâwp tik awm lovin zawhna chu kan zawt a, a châng chuan a chhânna pawh kan ngaihtuah zui lêm loh châng lah a tam a, kan theih leh kan thiam ang tâwkin kan hmâa khawvel lo inchhawp chu kan thlir a; hriat thiam loh leh hriat thiam tur hlirin a khat a. Hringnun hi kan tân chuan thil thar, intlânsiakna tur kawng cham duai ang leh, kawngkhar hrang hrang inthuahthîp khat ṭûn ang a ni. 

Ni e, panlâi nunah khân zing ni chhuak leh tlai ni tlâk inkarah zawhna kan zawt âwl lo va, kan zawhate lah chuan kan zawhna chhânna an nei vek tura ngaihna kan nei ṭhin; mahse kan nu leh pate leh ‘puitling’ nia kan hriat te kha kan tân an hlutna teh zawh theih ni lo mah se, hringnuna zawhna zawng zawng hi chhâng vek thei turin an finna leh hriatna chu a hriam tâwk bik si lo. Chuvangin zawhna tam tak kan neihte chu keimahni ngeiin a chhânna pe lêt thei tur zawka hringnun tuipui chu kan dai dar turin kan hmâa inchhawp a lo ni. 

Kan rilru, sakruang kimtlâng zawng zawng lo inthlak danglamin hringnun mawina, makna leh mawlna; a hlutna, hlimawmna leh hlauhawmna zawng zawng te nen kan tem ve ṭan a, chu chuan kan khawvel lo thlir tawh dân min thlaksak fova, mahse inthlak danglam ngai lo chu panlâi atâ tawh zawhna kan zawh zo theih lohna hi a ni. Hriat duhna leh hriat châkna thinlungin min nawr kal reng a, tih ve chhin châkna leh tem ve chhin duhna ri ten kan thinlungah thu an sawi ring ber fo ṭhin. 

Kan duhzâwng chu kan panin kan ban a, kan vêlin kan hêl a, kan duhaisâm zawng zawng nei vek thei lo mah ila, kan mit ît zâwng erawh kan thlir hlah lo. Mahse, engkim hian man a lo nei a, kan thil tih man chu hmuin lungngaihna emaw lunglawmna emaw kan hlawh ṭhin; amaherawhchu, pên khata hringnun awmzia min hriat thiam tir fo tu erawh chu ‘tawrhna’ a ni thung. Kan kal thui telh telh a, hriat thiam tur a tam telh telh a, hriat thiam zêl tum aiin pawm thiam mai a pawimawh zâwk châng a tam tih kan hre thiam leh telh telh thung. 

A châng chuan lungngaihna leh tawrhna te hi kan tâ tur bîk liau liau ni te hian kan han hria a; engmah ni ve lo leh ṭangkai lo leh ṭawmkai lo ber a inngain nun hi a thlâkhlehawm thlâwt lova, mittui nena kan sûn, thihna kut vâwtin a man tâk te pawh an awhawm châng a awm rum rum hial a. Tu emaw ten chhûmpui zing phui mup piah lama ni êng chungchang chu sawi sa teh ṭhin mah se, kan hmuh chin tâwk erawh chu a lan ang ang kha a nih miau avangin ṭah zawh tik nî a awm lova, kan hriat thiam chin hringnun aṭang hian, kan hriat thiam loh thil te avanga lungchhe vânkaia ṭah a ṭul leh ṭhin. 

Chutih lai kara thilmak tak lo thleng leh ṭhin erawh chu, keini ai fê a mi fel leh ṭha ni a kan hriat, kohhran leh khawtlangah pawh mi ṭangkai leh tlawmngai, Pathian pawhin mal a sâwm châk zek zek tura kan rin te hian bawrhsâwmna te an han tâwk âwl lova, thihna ten an chhûngkhat lainâte leh an mahni ngei a han ṭhawng leh thut thut mai ṭhin hi zawng, hriat thiam har an tih dân tur hi hriat thiampui emaw hriat thiam lohpui hi ka thiam ka inring lo. Nun hian a hranpaa awmzia a neih lohzia ti-lang chiang zualtu mai a ni. 

 Hetiang a nih lai hian keini a kâr kan han dam sen leh ang luau ṭhin si hi a mak a; khuanu'n a rel sualah puh ta ila, keini lamin rel ṭhat leh chu kan duh leh chuang âwm si lo! Mahse keini pawh han inchhut ve ila, hlawhtlinna kawng pawh keini aia thawkrim lo ve leh chhâwng ni a kan hriat ten, hah taka kan lo beih chu awlsam taka zawh a, thil mawi leh ṭha apiang awlsam takin an nei leh mai bik ṭhina a lan avang te hian a tha-nat-thlâk ve ṭhin zawng a nih hi. 

Nun hi a letling thawkin a kal ta mai emaw tih turin a awm châng a tam a, tu hi nge vânnei a, tu hi nge vânduai? Eng nge hlimna tak tak hi ni a, tu’nge mi hlim chu tih hriat thiam theih loh khawpin nunah hian nî leh ruah an thawk kawp ṭhin. 

A châng chuan kan lungngaihna bang su chhiain kan hlim vena tur lo infâwk khawm chu kan tawng baw ta emaw tih turin hlim taka nuiin kan khêk chiam chiam a. Nun hi a nuamin a mawi a, engkim hi a êng deuh uârh hian a hriat a, chatuana kan hnêna awm reng tur ang maiin kan thil neihte chu kan cheibâwl a; ṭap ve ngai lo ang hial a kan lan châng pawh a awm ta ve ang. 

Mahse thawklehkhatah hringnun vânzâwl boruak leh rawng chu a inthlak phut a, nun hian kan hlim awrâwl chhuahte chu thîkin, kan awrâwl thlâk a tum ta emaw tih turin min rawn ṭhâwng a. Kan hlimna a sân poh leh lungngaihna rûama kan tlâkna hi a sâng ta emaw tih turin lungngaih mittui leh rûmri nen, tawrhna ruâm khâwk râwih râwihin kan au chhuak ṭhin. Chutah chhûmpui chhah tak te lo zîng nawn lehin, thlipui leh tuifâwn ten dim baksak lova min nuaiin min vawrh kâng leh lâwp lâwp a. Chutah chuan zawhna ngai bawk zâwtin, “Eng vang nge?” kan ti nawn lo thei lo ṭhin. 

Hringnun kalphung hi eng pawh chu lo ni se, mihringin a nun a khalh kal dan hrim hrim pawh hi a mak ṭhin teh e. Mit khap kâr chhûng lek a bo mai thei te hi kan theihna zawng zawngin kan ûm a, thlân khur leh a piah lam rama kan ken tel theih loh thil apiang hi kan ngaihlu riau zawk hian a lang a; ropuina pawh nihna sâng chelh theihnaah leh kan hming piaha hawrawppuia tlar tur kan neih leh neih loh lamah te, kan neih tam leh tam loh lamah te a innghat tlat a hriatna te kan han nei a. Kan vêlah thihna thleng reng mah se, thi ve mai turah kan indah ngai lo. 

A chânga midang rilru tur dâwn chunga thil tih a ngai a ni tih hre reng chunga kan bêng kan chhut ngawng theih teh lul nên, silhfên mawi kan lei nî chuan, “ka mawipui ang em” tih aiin, “miin mawi min ti ang em” tiin mi rilru tur kan han dâwn ve leh thung a! 

Naktûk pawh hmu pha îk lo hian kumkhua leh chatuan kan intiam a, kan na nawnin kan kehchhe nawn leh theih a ni tih hre reng chung pawhin natna hmun kan pan leh ṭâng ṭâng a; beiseina beidawnthlâk chu kan beisei nawn fan fan ṭhin. 

Hringnunah hian hma lam kan pan zêl tur a ni tak nain, nun erawh hi chu a lêt zâwngin kan hre thiam thung tlat si! Khâ'ng hun chhûng zawnga kan hriat thiam theih loh leh kan zawhna chhânna chu keimahni hi kan lo ni a. Kan nun khawi emaw laiah hian natna leh lungngaihna hmang te a khei chhuah turin kan zawhna chhânna chu a lo inup fo ṭhin a lo ni. 

Kan lunngaihna leh tawrhna awmzia chu lei hnuaiah lo inphûmin, chhûmpui leh ruahpuiin a rawn chawr no tir ṭhin a lo ni a; ruah hnua ni êng te hian awmzia lo neiin, chhimbâl pawh hi a ding mawi satliah ngawt lo, a zâmna hmunah thlipui leh ruahpui a thawk zo chiah a ni tih a entir ṭhin a lo ni. 

Hêng thil, kan nuna insaikalh tak leh inkarkîk tak taka thleng fo ṭhin hi hringnunin a ken tel ni satliah mai lovin, hringnun awmzia siamtu ber an ni mai zawk lovang maw? 

“If there is meaning in life at all,

then there must be meaning in suffering”

~Viktor Frankl