Hringnun Mawina

Engtin nge i hringnun chu i hman chhoh ang a, hlimna nge lungngaihna chu a bûk rit zawk ang tih hre lovin chavai tak leh suangtuahna tam tak nen i nun i zawh chho ve a. Tumah hi ṭha famkim leh mi laka tehna hrui ṭha tawk tak zam thei tumah awm chuang lo mah ila, inelna leh inerna thinlung vulh lian ṭhin khawvel chuan tehna hrang hrangin a lo teh ve fo ṭhin ang che. 

 A châng chuan chu intihsiakna chu i beih ve chi a ni em tih pawh hre lêm lovin tling lo leh tlin lo, chak lo leh châk lo chung chungin i lo bei ve fo ṭhin. Chutah tehna hrui an han zam a, a chang chuan theihtawpa i lo beihna avangin a hmun lai lum i han chang ve rên râwn ṭhin a, mahse a châng chuan a tawp berah i awm a, i chan a chhiat lai ber phei chuan engmah ni ve lo ang hialin an chhuah ang che. 

Hei hi hringnun kalphung ve rêng a ni a, khawvel hian tehna dân a lo zam chu eng pawh ni se, nun hrim hrim hian hniam lai leh sân lai, hlim lai leh lungngaih lai, hlawhtlin lai leh hlawhchham lai, beiseinaa khah châng leh beidawnga kun tlawk tlawk hunlai a nei ve rêng a, chu chu he khawvela lo piang leh seilian a, intihsiakna khawvela lo awm ve tawh phawt chuan an paltlang thil a ni.

 Mahse hringnun zawng zawng hi intihsiakna a ni vek hauh lo; khawvel chuan a dân pangaiin a tehna fung hrang hrangin a rawn enchhin reng ang che, mahse i thil tih ṭhenkhatah erawh chuan a chak ber, a thiam ber, a mawi ber, a ṭha ber nih fo kher a ngai lo. A châng chuan tlâwm zawk nih a ngai a, a chan chhe ber,  thiam lo ber leh a mawng phah a din a ngaih châng a awm ve bawk asin! 

A châng chuan kan nunah hian a thiam ber, a mawi ber leh a ṭha ber nihna hian hlimna leh lawmna a lo keng tel vek hauh lo ṭhin. Chu a ‘ber’ nihna neih tuma kan kawng zawh dân a dik loh a, fel hlel a awm phei chuan thinlung chhungril taka lawmna a thlen mawh viau. Heng dinhmun chelhtute hi khawvel ngaihah ropuiin lang ṭhin mah se, a ropui dân a hlut loh riau châng a awm fo ṭhin. 

Nun hian ropuina lai deuh a nei a, chu chu hniam lai leh sân lai a nei hi a ni. Kan piang a, kan dam a, kan nung a, hriatna kan neih a, nâ tuar ve thei kan nih ngai chuan, chutiang tuar hun chu a awm a ni tih hi hriat thiam leh pawm thiam a pawimawh a ni. 

Mihring, thil engkima a ‘ber’ nih fai vek tum; a ṭha ber leh mawi ber nih tum fo chuan hringnun hlutna hi a hmu thiam ngai lo fovang. A châng chuan hlawhtlinaah ni lovin hlawhchhamnaah thil ropui tak tak chhar chhuah tur leh hmuh tur a lo awm tam zawk ṭhin a, hlim reng duh mah ila lungngaihnaah kan tâna thil hlu chu hre chhuakin mittui karah thil awmzia hmuh fiah a lo awl zawk ṭhin a, zan hun thim berah arsi an êng zual ṭhin bawk. 

A châng chuan a chak ber nihna nei hian tlawmna nun a tem tel loh chuan chak ber nih hlutna pawh a hre thei chuang lovang. Thil mawi ber pawh hian a mawina hrethiam tur chuan thil chhe ber awmdân a hriat tel a ngai fo a nia. 

Mahse hei vang hian inphah hniama, beidawna, tlawm ziah tur tihna lam chu a ni lo ve. Ni, hringun la hman chhunzawm a, la dam ve a, nun kawng kan la zawh ve zel dawn a nih chuan thil ṭha beisei a, kan beisei thil nei tura beih chu kan tih makmawh a ni. Khawvel intihsiakna hrang hrangah hian kan la tel zel a la ngai ang, chutah chuan din hmun sâng ûm a, hlawhtlin ngei pawh kan tum ve tur a ni. Mahse hei hi thil pawimawh tak pakhat chu a ni: pakhatna zawng zawng hi a ‘ṭha ber’ a ni chuang lo va, a tlawm zawk a ṭang chu a ‘nep ber’ a ni ngai chuang lo.

 A thiam ber nih aiin a thiam lo ber nih hlut châng a awm ve fo va, engtik lai pawha mawi ber, a ṭha ber, a ropui ber leh tihsual nei ve thei lo anga inngaia inelna leh inerna rilru pu reng mihring chuan thil hlutna tak tak hi a chhut thiam lo fo a;  chu nun, a ‘ber’ nih reng tumna chuan dinhmun duhawm takah khawvel ngaihah chuan a din tir châng a awm ang; mahse ‘a ṭha ber’ ni reng chung siin ‘a chhe ber’ tluk loh châng a nei fo ang. 

Tlawmna hi a lan mawi châng a awm ṭhin a, beidawnna te leh hlawhchhamna te hian kawng ṭha zawk min lo buatsaih sak ṭhin a lo ni. Tirhkoh Paula'n, “Ka chak loh apiangin a ni ka chak ṭhin ni” a tih ang deuhin kan tlawm hun a awm ang a, kan beidawn hun a thleng ve ang a, kan chak lova, kan chauh châng pawh a awm ve ngei tur a ni. Mahse hei hi ka sawi tum laimu zawk chu a ni: kan tlawm laiin tlawm zawk nih hlutna chhar tum ila, mihring kan nih angin kan beidawng ve ngei ang, mahse beidawng hlen lovin, chu beidawnna ruam kan lo tem tawhna chu hman ṭangkai kan tum zawk tur a ni. 

Kan lungngaihna chuan hringnun awmzia min hriat thiam tirin, hlim hlutna min hriattir se, kan chhiat ber lai hian kan mawina ber hmu chhuakin, kan chak lohna ber hi kan chakna thuruk lo ni zawk rawh se. 

He thuruk man fuh tawh mi ṭhenkhat chuan an khawharna leh vanduaina au chhuah puiin thu leh hla chuai ngai lo tur min lo hnutchhiah phah a, a ṭhen an hlawhchhamna aṭangin thil ropui rawn dinin, thil ropui an siam chhuak a, khawvelin ‘mi ropui’ tiin a hre reng ve ta thung a. A ṭhen chu beidawnga thih mai nâpa an nunna chu hlu lo riauva ngaiin kun tlawk tlawk ṭhin mah se, tuma hriat lova mual liam châk tak ṭhin kha rawn tho chhuak lehin mite thinlunga nung reng tawh turin an insiam ta zawk a nih hi. 

Hringunah hian intihsiakna hautak tak tak te kan la hma chhawn zel ang. Engtik lai pawhin a ṭha ber i ni reng thei lo tih hria la; a tâwp ber dinhmun chu a hmasa ber i nih theih nana i awm hmun hmasa a lo nih phawt a ngaih châng a awm ṭhin ang, chutiang a thlen hun chuan in dem mai lo la, chhe ta luaah inngai rêng rêng suh ang che. 

A ṭha ber leh a chhe ber an awm fo a ngaih ṭhin chuan nang pawh dinhmun ṭha ber i luah hun a la awm ve ngei ang. I chak lohna pawm thiam fovin i chakna lai zawng hmu la, dik tak leh fel takin nangmah chher liantuah hmang fo ṭhin ang che. 

Chutianga i tih ṭhin chuan khawvel mit hmuhah ‘a chhe ber’ nih i chan lai paw’n chu din hmun hlutna chu i hria ang a, mi vanduai i ni ngai lovang. Hringnun hlutna hmu thiamin ‘a ṭha ber’ nihna chu a hniam ber leh sâng bera i awm laiin i tem reng thei ang. Chuti chuan hei hi a ni: beidawng chunga beiseina, ṭap chunga nuih theihna leh chak lo chung pawh a chakna, ‘hringnun mawina’ chu a ni i ti thei tawh ang.