Phêk Sawmhnihna
“Ka hrignun diary hi mi ten chhiar se,
Phek sawmhnihna aṭang i hming a ri ang.
Hringnun kawng zawh hrang tura
I liam hnu paw’n a khât tâwkin
I hming ka thai lang leh ṭhin.”
~K. Hminga
Ka tân nun leh khawvel a la naupang a, phêk tam ka la ziak hek lo, mahse he phêk, phêk sawmhnihna hi chuan ka nun kawng tam tak sãwi danglamin, nuihna tur leh ṭahna tur min hnutchhiat ve ṭûn a. Kha phêk kha khatiang khân ka ziak dawn a ni tih hre lâwk ila chuan a tawp ka khar dân pawh a dang deuh mahna; mahse ka hriat lâwklohna tak kha a hlutna ni ve leh thung tlat si!
Kha phêkah khan a ngaitê bawkin keimahin bul ṭan mah ila, kha phêk tingaihnawmtu tur a lo tei luh nî aṭang khân, rei lo tê chhûng atan ka thawnthu tingaihnawmtu tur a lo lut a ni tih hre hauh lovin a hming chu ka thai lang ṭan a.
Thâwklehkhatah hringnun vânzawl, a rawng leh rim te thlengin a danglam a, ka la hriat ngai loh vânzawl a rawn inzam a, rawng mawi danglam tak te chuan rawn pawlhin, khawi kip aṭang paw’n rimtui a lêng vel a, ka ban phak ngai loh leh ka awh ruk, ka lo mit sir ṭhin hlimna ka la tem ve ngaih loh ten min han hual vel ka hmuhin, hetiang bak lo hi chuan midang pawh an hlim chuang bik hauh lovang tih hial tur khawpin ka nun a vawrh sang a; a ni, khatih hun lai khan vana arsi te pawh ka ban pha hial asin!
Engtia rei nge chu hlimna chuan min daih dawn hre hauh lovin, ka hriat ngai loh kawng chu hlim takin ka zawh a, hawrawp mawi hnai pawh ka chhep hman lo; chu phêkah chuan chu chhîngkhual duhawm chuan a lai lum rawn chang nghalin, thil dang zawng chu hnawmhneah ka ngai hman hial a. Zing nî-in a hmel a rawn her chhuahpui a, zanah ka luin lukham a deh thlengin ka ngaihtuahna luahtu ber a ni a, mang rama hmuh chhunzawm atan ka mitin a chhîn hnan zui ṭhin. A bâk hun dang zawng chu a nui hmêlin a hnawh khat thung.
Rei lo te chhûngin ka nun a chhui chhuak a, kha phêk lai lum a luah hma hauh pawh khan ka nui hmel kara mittui tling chu a hmu thiam nghal a, nui ri kara lungngaihna ka zeh ṭhin chu a hmuh hmaih hek lo. Ka hun liam ta te pawh chhiarin, hriatthiamna nen ‘tun hun’ kha min hmanpui ṭhin.
Ni e, min hretu tam tak an awm a mahse, min hrethiamtu erawh khawvar lam arsi an sawi ai paw’n an tlem ṭhin. Ani erawh chuan ka mit meng chhiar thiamin, ka nun a thlir thiam a ni.
Mahse, chu phêk chu hlimnain a khat vek chuang lova, nu ri a zâm reng hek lo; hringnun a ni miau a! Mihring ve bawk ka nih angin ka chapona leh mawlnain chu inzawmna ṭhang duang tak chu a phei chat lek lek chang a awm a, chungte chuan min vaw let a, vawiin thleng hian chung thil ṭhenkhat chuan min la vaw lêtin min rûn nawn fo a; thil atthlâk tih hi sim a lo har a ni!
Amaherawhchu, i nihna ang anga pawm che a, i theihna sâng ber piah lam beisei chuang hauh si lova i laka a êng lam zâwnga rinna leh beiseina nghattu chuan thil atthlâk i tih karah pawh a kuangkuah reng ang che anga, ani chuan midang thlir lohna lam tlang aṭangin a thlir anga, midang chuan i thil tih an sawi phawn pui chiam ang che anga, ani chuan i tih chhan hriatthiamna nen a sawipui thung ang che. Chutiang mi chuan he phêk a rawn luah lum hi chu, ka lawmna kumkhua tur a ni; chutiang ni khumkhua dawn lo mah se.
Ani ngei pawh kha a nun kawng a mam vek bik hauh lova, thihnain a nuna mi pawimawh em em, a hringnun inghahna zai hraw tak pakhat a chhahsak tawh a, lunglênna leh maltlat hringnun chu vahvaihpuiin, hmangaihna tel lo zilhhauna dawng a, tuma hriatthiam ngai loh hringnun neitu, mittui lo thup a, nui hmela midang lo chhâwn ve fo tawh a lo ni.
A mi rin em em ṭhin te paw’n elrelna leh elhsênna hmangin a hnung lamah an vawm leh ṭhin a, dawihzep vang ni bik si lo khân demna leh deuna chu ngawi rengin a do dai ṭhin. Chuti chung chuan vawi tam tak a tho chhuak leh a, a khupa leinawite chu beng faiin, a mittui a hru kiang a, huaisenna nen a ding chhuak leh ṭhin.
Mi hmuh atan leh an faka an chawimawi atan a nun tih mawi chawp a tum ngai lova, duhsakna tak tak nena miin thilpek an pe te a nih loh chuan tu lakah eng thil mah a ba ngai lo. A hnên aṭanga ka zir danglam leh ropui tak chu, dâwt thu mawi ber aia thudik hriam tak pawh pawm ngamna kha a ni. A nun kha buainain khat ve hle mah se a takin a mawi a, rilin a thûk a, a muanawmin a belhfâkawm a ni.
Vawi khatmah ṭap ngai lo emaw, nâ hre ngai lo te hi mi chak an ni lova, mittui vawi tam a sur hnu pawha nuih dan zir ṭha leh a, vawi tam tluk hnu pawha tho kâng leh ṭhin te hi an ni zawk tih min hmuh chiantir a. Chu nun chu kha phêka hmun lailum changtu nun chu a ni.
Chutiang mi a nih avang chuan ka nun pawh a sãwi danglam a, vawina keimahah hian amaha thil tam tak kha a la inbel a, ka dam chhûng zawng hian hlohin ka inring tawh lova, ‘keimah’ min nihtirtute zinga mi a ni reng tawh zawk ang. Hun rei lo tê chhûngin ka tem ngai loh thil tam tak min tem tir a; kan nui a, kan inhnial bap bap a, kan inngaidam a, hringnun hi a nihna ang takin min hmuhtir a, a mawina leh a khâkna te nen lamin.
Mahse ka keu lêt châng apiangin kha phêk kha, khatiang maia a tawp erawh pawm har ka la ti fan. Vawiin thleng hian phêk thar ka kai tawh em tih pawh hi ka chiang ngam lo hial zawk a ni. Tuahrem loh kumkhua tur pawh hi rem taka tuahrem hun chhung reilotê an lo nei thei a ni tih ka hriat chhuah phah a, chu hun chu a hluin a mawi a, a khain a tawrhhlehawm a ni. Mahse, tawrh loh ai chuan tawrh ka la thlang fan a; mahni chauh a, khawvel hausakna zawng zawng nena kum tam tak dam ai chuan, kum khat chauh dam chunga hmangaihna, thlamuanna leh zalênna famkim nena hman ral ka thlang zawk fovang.
Ni e, hlimna leh lungngaihna, nui ri leh ṭap thâwm inlan chhawk theihna hringnun neitu kan nih miau vang hian hlimnaah chauh emaw, lungngaihnaah chauh hian thil mawi leh hlu hi a awm lova, heng thil pahnih hian thil hlu leh mawi a siam zawk a ni.
Zan a ral a, zingah nî a ngai têin a lo chhuak leh a, hunpui hrang hrang dang lo te’n an lo her chhuak leh a, par ṭhin an par nawnin, chungleng sava te pawh an hmun ngai panin an thlawk lêt leh fo va, thlaksik pawh khêl lovin a lo thleng leh ṭhin. Mahse kha phêka a hming ka thai lan nen kha chuan kha phêk bâk loah chuan kan vul dun ka ring tawh lo va; phêk dangah lo lang leh dawn pawh ni se, kha phêk a mi ang khân kan chanchin ka ziak kai leh tawh kher lo ang.
Amaherawhchu, phêk tam tak ziakin, ni leh kum tam ral hnuah pawh hringnun phêk dangah hian a hming hi ka la thai lang nawn fo ngei ang. Hun danglam, nun danglam min pein, hringnun mawina leh hlutna min tem tirtu a nih bâkah, hriatrengna hlimawm leh lungchhe vankaia ṭahpui nawn fo tur, nun hlimawm leh lunglênthlak min pe miau a ni.
He ka nun phêk sawmhnihna ka keu lêt chang apiang hian, hei hi ka hre chhuak leh ṭhin: hun leh nun, khuarel thil leh a vela mi hi an lo danglam em em lo va, danglam turin an hmanhlel hek lo, keimahni zawk hi a ni lo danglam ṭhin hi ni.
“This was your song:
It isn't time that's passing by,
It is you and I.”
~Ruskin Bond
Comments
Post a Comment