Zû Kan Hâwp Zân Kha!

Rilrua a awm thut vang pawh ni lem lovin, kan tih ṭhin dan pangngaiin ka ṭhianpa nen kan ṭhian dûn pual liau liauin sacrament ṭheh kan tum leh a. Hetianga kâr tâwpa dang ro tihhnâwn loh chu, keini ang professional drinker tân chuan chawlhnî tûka sa hmeh loh ai paw'n kan ngai thiam lo zawk. 

Spot-ah chuan ka awm leh vâng tawh a, thla pawh a êng no leh tawh kher mai a, “zanin chu a nuam dawn e” ti rilru pahin ka dâk voh voh a. Thawklehkhatah ka tukhumah chuan a ri thlawp a, mahse eng atan mah ka ngai lem lo, a chhan chu eng dang mah a ni lo; mawl viau mah se kawm loh theih loh leh ka kawm loh phal loh ṭhianpa Lawmkima a ni tih ka hre nghal. Chutah thawveng zetin, “tinge call tlang i har em em ziah a hmela!” a han ti zawm nghal zat a. 

Ni e, he pa hi zawng hriatthiam a ngai a nih hi. High school kan kal lai atâ tawha inkawp chho char char kan nih avang hian thil tam tak kan paltlang dun tawh a, kan infiam te lah hi a taksa dam zâwng ni ngai hek lo, ṭawngkam lah kan duh tui ngai lem hlei law. 

Mahse a sur a sa hnuaiah kan inkawp tlat a, khawtlâng ngaiha thilsual kan tidûna, hremna kan tuar dûn a, thil lunngaihthlakah pawh Kohhran ramri nêk puar thei fiamthu nen kan inhnêmin, zan lunngaihthlak kan tum tawi leh ṭhin. 

Chutiang chu kan nih avangin, harsatna fur ruahtui anga a lo thlen chânga ka nipui thiante an bikbo vek lai pawhin, nipui leh thlasik, fur leh favanga ṭhian rinawm Lawmkima hi a lo lang vat ṭhin a, a hmelin ‘pûak’ chu ti ve lem lo mah se a chhûngril ṭhatna hi hmelṭha thinlung khâ ho lakah chuan ka teh tling var var. 

“Hmela, nge i muan thei em em, khawi, thli vat vat teh!” tih pah chuan ka pawt ṭhu nghal sawk sawk a, kan tui thianghlim chu lo phawrhin, “hei hi mi hriatreng nan ti ṭhin ang..." ka beng thlawrh a, a sawi zo hman lo.

 “Ti vat vat mai teh. Khatia tih kual a ngai ziah lo” ka ti let nghal bawrh bawrh a. Chutah a indap ruk ruk a, 

 “E he! Ka theihngilh daih! Nâ, van pawi e! I hmanmawh lutuk vang vek” a rawn ti chhuak ta mai. 

Kei chuan ka lo hrethiam nghal, “Mawla leh! Engtin nge kan in ang? Tih dan ngaihtuah teh” ka ti a. 

Chutah a hawi vat vat a, thawklehkhatah a tho thut a, a piah a mi huan pal chu zuan kân in a ri phei khut khut a. 

“Khawnge i kal dawn” ka tih pawh a ngaithla hman lo, rei ngial a reh vang vang hnu chuan a rawn lang leh hlawl a. Chutah thlêng kum têreuh tê hi a rawn keng chhuak a, “hei hian in mai ang” thaw hlawp hlawp pah hian a rawn ti a.

 Kei chuan, “dawrah i lei chawp dawn maw tia aw! khawia mi nge ni reng reng?” tiin hmel nur nûngin ka lo zawt nghal a. Chutah ngaihsam zetin, “Upa Sanga te ui tui pekna kawta an dah kha a nia, a sir a bal deuh a,  mahse a in theih tho ang; tih chi raps!” intiremhre fê hian a ti a. 

Thâwk hak pahin, “Aw…mawla.. aw, a pawi loh chu. Mahse kan hâwp dawn a ni maw!” ka'n ti leh chu nui sun sun pahin 

 “Zephyr-ho drama min ti hre chhuak alawm le; zanin chu kan nei tam vak bawk si lo va” a ti ham ham a. 

 Kei chuan, “Mawla, a nih chuan zanin YMA an duty leh dawn kha, min man leh lohnan ṭawngṭai rawh!” ka lo ti bul nghut a. 

“A nih tak chu dâwiha!” tih pahin a thli ta keuh keuh a. “Min hâwptir i tum tak tak a mi a?” ka han ti leh a, a ni chuan nui kur kur pahin, 

“No angin a in theih loh hi en ta che! Bakah a common lo dâwn em asin. Kai a har deuh dâwn leh a hâwp dan kan thiam mai dawn nia” tiin a nui kur cher cher a. 

Chutah lungawi chiah si lo, nuih za bawk si chuan zû chu kan hâwp ta a nih chu!(A sawi pawh a zahthlak zawk, thir fian têin ka hâwp êm bik lo tal a!) Ruih chhiat ka tum loh zan a ni hlauh zawk a, a zia ang reng. 

Lawma chuan nuih kiah kiah pah hian, “tiang chuan kai a lo har dawn tak a nih hi a” a ti a, a nui leh vak vak a, keipawh chuan hâwp rik hrûk pah chuan, “nâ, zîng khawvar dâwnah pawh kan la kai nang” ka ti nang nang a, a ni dawn lah tak a. 

 A vawi hnihna atan a han thli leh a, chutah kan han hâwp ri leh khulh a, thlêng balna laiah chuan a dir thla char char bawk a. A thûr vang pawh ni chuang lovin hmel kan insiamchhiat tawn a. A châng leh fiamthu pahin kan hâwp a, a chang leh kan dâwt a,  ṭhian ‘inti-class’ deuh deuh, an bula nuih man tam chi ho chuan hria se min hmusit ngawt ang chu. 

A hnu rei vak lovah chuan a zûnzâm chuan min bual ṭan a, mahse duhthusâmin a thawk na thei lo. Kan mit erawh a meng no ser ser ṭan thung a; ‘Di Châm Bawihpui’ tih loh lêngzêm hlaa a thiam chhuah ve chhun ‘Pari Zûn’ ngei mai kha ṭhiana chuan a han sa ta âl âl a, keiin ka lo zawm ve nghal a, guitar kuah tur a han awm hauh lo erawh chu ka ui ngei mai. Chutah thla a lo êng no bawk si, a sirah arsi an lo de ṭhat ṭhat, “Karei! Khawvel hi kan feel a ni”

Mahse second tlêm tê chiah khawvel kan feel hman chauh zawk. Hnung lam aṭangin vin zetin, 

 “Nangni kha, eng nge in tih!” 

tih rih chuan Biaksailovi zûnzâm a rawn tichinpen ta! Ka ui lutuk, lunglên a thawk ve dâwn ṭan chiah lehnghal! Kan hawi let a, êng chuan min rawn chhun a, inlarna kan dawng ve ta emaw tih mai turin a êng lutuk a, ka meng thei tlat lo.

 Lawmkima pawh meng chual chual pahin êng chu a kutin a lo dang ve bawk. Mahse inlarna a ni awzâwng lo, Upa Sanga, a torch light hman thiamin min rawn ên a lo ni. Rawn pên thla hlawk hlawkin ka kawrâwmah a rawn ṭhâm nawk a, ka ding zawk mai. Kohhran pawhin ‘black list’ a lo nei ve reng emaw tih mai turin kan Upa chuan min hmu chiang bawk a, min dim lo nghal kher mai. 

Min ṭhâm nawk nawk pah chuan, “eng nge hetah in tih?” hnuai lam a en a, “zu te in in leh a ni maw! E khaia, kan uite thlêng hi eng atan nge in tih a? Inna tur no pawh in nei zo lo a ni a, mi uite thleng in ruk phah leh ta nghala maw? Zak rawh u! ” a ti vin hlur a.

 Rawngbawltu nihna theihngilh ṭhaka min rawn ṭham nghal ngawt avangin Lawmkima pawh a lo insehruh ve nasa mai. Kei chuan, “Pu Sang, ihh, kan dispo-cup leisa kan theihngilh daiha, kan lo hmang ta mai nih kha; bakah ṭha deuhin rawn sawi ve mai la, kan kal nghal mai dawn alawm” tiin ka thinrimna chu ka thukru hram hram a. 

Chutah, “min chhang suh! In aia upa ka nih hi, in hre nang e” a ti bak hlarh a. Lawmkima chuan, “zawhna min zawt a nih kha…” lo ti bul bul a. Ka nui teuh ker mai. 

A thinrim a sosang ta! A kut a rawn lek a, ka beng a kiu nghal vawng vawng mai. A la duh tawk lo. Lawmkima ben a tum a, a lo bum zeuh a, a intithei hman, mahse Lawmkima zawng lawmna kim a chang mawh ṭhin e.  Upa Sanga kuttum lo let leh chuan a hêm fu ta chawrh mai.

 Ṭhian chhan pe nâ tak thinlung a lo alh chhuak a, ka va bawh ve ta nghal; mahse kan thâwmah ṭhenawm khawveng an lo pung khawm a, a kal hmasa sa sa chuan min rawn ṭhelh pah chuan kut thak min hawih pah ve zeuh zeuh hlawm a. YMA leh YMA lo lama hruaitute pawh an lo thleng chawpchilh nen, rorelna ropui kan hmachhawn leh ngei dawn a ni. 

Kan hmaa mi huai kal hmasa ten rorelna ropui an lo hmachhawn ve tawh ṭhinnaah chuan kan ding ve ta rân mai. Upa Sanga'n min rawn ṭhâm buai aṭang khân ka lo kai ve chiai chaiaina zawng zawng a reh nghal vek a, kai rei tur pawh kan ni lo hrim hrim, kan zû kha a hâwpin kan hâwp miau hek! 

Tichuan lehkha ziaktute leh ziak ngai lem lo te, vêng chhung politics khelh thiam, nihna ropui tak tak chelh te chuan min hual khup a, Upa Sanga chu thil awmzia an sawifiahtir ṭan ta a. Upa a ni bawk a, thusawi chu a thiam narawh; hremhmun mei rim nam rum rum khawp hialin min chhuah thiam a, a bul vel a mi te chuan lo ‘Amen’ pui nan an lo bu nghut nghut a. 

 “Hmangaihna nena thu ka va hrilh chu an hrethiam lo a ni” a ti dap dap a, mahse kei chuan, a hmâa kawrâwm ṭet vek khawpa min rawn ṭhâm din zawknaah khân hmangaihna ka hmu ve tlat lo! Nge ni a, kan hmangaihna hriat hi a inang lo zawk? Kan puithiam hi mi puh-luih-thiam a lo ni tel a nih hi. 

Chutah midang pakhat, zûin a ei puam tih ka hriat rûk ve reng chu a lo ding ve leh a, “in rui â a, in thil tih hi in hre chiang miah lo a nih hi, in aia upa daih a nih hi hre ta che u. Ani phei chu kohhran upa a ni lehnghal. In dik emaw, dik lo emaw, in aia upa, kohhran rawngbawltu hetiang hian inti tur a ni lo hrim hrim tih hre rawh u! ” a ti charh charh a. 

Ka rilru tê tê chuan, “a dik ang, Pathian rawngbawltu ni lovin kohhran rawngbawltu chu a ni ngei ang. Bâkah, piang nawn leh thei ila chuan kohhran upa nih ka duh ve ngei ang; thiamlohna an nei ve thei lo a nih tak tak chuan!” tiin an mi zilh bawrh bawrhna karah chuan ka ngaihtuahna ka lo vah kualtir leh pek a.

 Hruaitu nihna neih lian lêm lo zinga inti senior deuh tawh phei chuan, “ awkâ a zilh vak vak hian awmzia a awm lo, khawnge kan tiang dah ṭhat kha, vaw ve deuh hlak ila, an zia mai ang.” an lo ti lûng lûng a. 

Ṭhianpa Lawmkima pawh an vuak a tawng zing tawh bawk a, a huphurh dan leh huphurh loh dan pawh a inchen vel chiah tawh ang. Keini chu beram, a hmul mêttu laka ngawi renga ding ang mai hian kan ding ngawi reng a, thu tam sawi phalsak ni ve miau hek lo. 

An ṭawngkam hriam tak mai a an ṭawng bul bul hlawm lai chuan, pakhat hian, “ka en vang vang che u hian, in upa em em in ka hre si lo va, hmânni lawk a piang ve mai khân zû ka in e te in lo ti ve a. Bâkah zû hi thil sual, ram dân pawhin a khap thil a ni a, sual hi tih tak tak a kan do a ngai tak zet zet. Kha, Pu Sanga sawi dan chuan bengchheng khawpin love song te in lo sa ṭial ve vel a ni âwm a, kristian tih atana mawi pawh va ni suh, zûin mi reng reng mi ropui an awm pawh ka hre lo ve a” a ti nung nung a. 

Kei a phek chuan rilruin, “amah tawp hi chuan sual pawh a ni mawn le, bâkah sual do lovin, a tisualtu te min do a ni lek zawk bawk si a. Hrim hrimin, he pa pui reuh hian Bible-ah love song ngialngan ‘Hla thlan khawmte’ a awm tih a hre lo a ni maithei a ni. 

"Zûin ve ṭhinah mi ropui an awm ka hre lo te a la ti ta deuh deuh a, Shakespeare-a leh Churchill-a te hming hi i lo hre lo a nih paw’n JF-a leh L.Keivom tal hi i hre ve tawh em ka pu, va tih mai te ka nâp a, ka nuih a za tlat nia. Mahse mi ropui kan tih a in ang lo a ni hrim ang, ka mi hriat ve ho chuan sum an pathian ve lo va, tunhnua kumkhuaa ṭha ve âwm ang rênga lan an tum buai ve ngai hek lo. 

Chutah rorelna ropuiah chuan thutlukna an siam dawn ta. Pindan lehlamah chuan min luhtir a, eng eng emaw chu an sawi ta mial mial a. Reilotêah chuan an rorêlna piaha pindan pakhat la awmah chuan ṭhianpa Lawmkima nen chuan an thutlukna tuar tur chuan kan inzui lût ta. 

Kan mit chu min tuamsakin kan chapal bun lai chu min hlihtir bawk a. Tichuan awmdan mawi chu min zirtir ta chawrh chawrh mai a, he thil hi chu ngaia neih har chu ka ti ve reng. Ṭhianpa Lawmkima pawh a rawn rum leh dût dût ṭhin a. Keini anga zilh deuh hlak tur an hmu khât tawh bawk a ni ang, ṭhenkhat phei chu an duh thawh hle a, min lo vaw na deuhin, khum betin kan lo na ta pawh an ni fa hmiang, an tân hlauhthawn tur a awm lo; an nihna chuan hûm dawn miau hek! 

Anni lakah chuan Indian constitution tih vel a lal tawh lo. Preamble tih vel phei chu a rim a râ pawh hriat tur a awm lo. An tih chu an tih a ni a, khawtlâng enkawltu an nih avangin an mahni kha ‘dân’ chu an ni tawp mai a ni. An mi vuaknaah chuan hmangaihna tlêm tal pawh tel se a ziaawm deuh tur, an mi ân khum bawrh bawrhnaah lah inhriatthiamna them pawh a awm bawk si lo. 

Michhe daikil kara mi, thil sual ti hi chu pawh chhuah a, hrem hi a harsat ka ring lo, mahse milian fate nen erawh tihsual in ang rengah pawh hremna a dang zar zel. Ni lo, inhmangaih dân leh Pathian hminga inngaihdam dân a dang zar zawk maw le. 

An duhtâwka awmdan mawi min hrilh hnu chuan min kaltir ta hrâm a, inah erawh kan haw tlang lo. Kan chhungte’n an hre leh vek tawh ngei ang tih kan ring a,  in lamah 2nd round kan hmachhawn leh dawn tih kan hriat avangin zan tairêkah, mi kawmthlangah bawk sil ṭhûm chungin kan mu tual a. 

Ṭhianpa Lawmkima chu a rilru a hah tih ka hre reng mai. Kan tih fo ṭhin dan angin Kohhran sadai ṭhiat zâwngin fiamthu ka'n thawh khum vel a, in dawm ngawih ngawih chungin a nui ve leh ta sun sun a, chutah, “rilru hah zual tihreh nan in leh sak a, ruih chhum hmawk ka van duh tak” a rawn ti chhuak a. A nih pawh ka ring e, inzilh chawrh chawrh hi kan ṭhatpui dawn lo ṭhian dun a nih kumkhua hi!