Sual Inrochun Thu (Original Sin)
Mizorama thuhriltu te'n sual thu emaw chhandamna thu an sawi dawn apianga an sawi uar tak leh mi tam zawkin kan rin dan chu, “Evi leh Adama te khan thil an tihsual avangin an thlah mihringte zawng zawng chu mi sual vek kan ni” tih hi a ni. Hei hi ‘sual bul’ tiin kan sawi ṭhin a, a ṭawngkam dik zawk chuan ‘sual inrochun’ tiin sawi ta ila, a nihna a phawk chhuak zawk âwm e.
Sual inrochun, Sâp ṭawnga ‘Original Sin’ an tih thu lo chhuahna leh a bul tumtu tak chu Kohhran pate zinga a langsar ber Augustine-a kha a ni a; Augustine-a sawi dan tlangpui chu, Adama leh Evi sualna chu mipa leh hmeichhe inpawlna aṭangin a ṭai darh a. Hetiang hian mipa leh hmeichhe thlah mihring lo piang chhuak tawh phawt chuan Evi leh Adama te sualna chu chi thlahna (sexual transmission) hmangin an inpe chhawng zel a, chu tak chu ‘mi sual, chhandam ngai’ kan nihna lai chu niin a hmu a, sual avang chuan kan duhthlanna pawh a zalên tak tak lo niin a ngai bawk.
‘Calvin-a Zirtirna Leh Mizo Nun Vol-III’ buah Rev. Lalfakzuala, Thuthlunghlui zirna lama mi thiam tak chuan, “Sual inrochun thu hi mi thiam Augustine-a chuan Bible zirtir dan niin a hria a, ani pawhin uar takin a zirtir ṭhin. Presbyterian-ho pawh hi sual inhlan chhawn thurin vuantute kan ni. Calvinism thurin pêng pawimawh tak a ni bawk” tia sawiin Augustine-a’n he thurin a siam chhoh dan a sawi fiah hnuah a thu tlipna ni ta chu, “Amaherawhchu, Augustine-a ngaih dan anga sual hi fahrin chi-a tel inrochun anga sawi hi Bible baka chherchawp a ni a, a him lo hle bawk a ni” tiin.
Heta ṭang hian Presbyterian pawhin ‘sual inrochun’ thu kan inzirtir ṭhin hi ngaihtuah nawn a ngai hle tih a lang. Presbyterian chauh pawh ni lovin, Siamṭhat Kohhran (Reformed Church) tam takin an inzirtir ve bawk a; kan thil rin dan lo chhuahna, a lo chhuah chhan leh a dik thei em tih te hi ngaihtuah nawn ve fo a ngai a ni. Augustine-a chuan, Rom 5:12 thua, “Chutiang bawkin mi zawng zawngin thil an tih sual avangin” tih lai chu a Bible hman lai Latin Vulgate an tih-ah chuan, “Chutiang bawkin (eph ho)” tih chu, “Amahah chuan (in quo)” tiha an lehlin fuh loh a awm hlauh mai a, chu chu kal natpuiin, “Adamaah mi zawng zawngin thil an tisual vek a ni” tiin ngaih dan a siam ta a. Rev. Lalfakzuala vêkin, “Tun hnua a tisualtu mawhphurhna awm hauh lova Adama(leh Evi) mawh puh vek hi Augustine-a zirtir dan a ni” tiin a sawi fiah leh a ni.
Augustine-a sual inrochun thurin hi kan pawm dawn chuan thil buaithlak (theological problem) a awm nual. Han ngaihtuah chiang ila, mihring zawng zawng hi sual inthlah chhawn avanga sual kai, Pathian laka sual leh chatuan hremna chang nghal tur kan nih chuan, nausen lo piang hlim chu rei lo têah bawrhsâwmna avangin thi leh ta se la, chu nausen chu enga-mah hmain chatuan hremnaah a lut dawn tihna a ni a, chu chu a ‘fair’ kan ti em? He thurin aṭang hi chuan ‘Dikna Pathian’ hi a ‘fair’ thei ta tlat lo. Hetiang zul zui tho hian Rev. Rosiamliana Tochhawng pawhin, “Chi inthlahna hmanga sual inthlah chhâwn (sexual transmission) hi pawm a har a, piangthar ve ve, baptisma chang tawh ve ve innei se sual kai lo an hring dawn tihna em ni?” tiin zawhna a siam ve leh bawk.
Sual kan tih pawh hi amaha awm ve hrim hrim ‘thil’ (external reality) niin a lang lem lo va, kan ngaihtuahna leh kan ngaihtuahna kan chet chhuahpui dan azirin ‘sual’ chu a insiam ṭhin zawk niin a lang. Bible-a ‘sual’ kan han tih ber hi Pathian leh mihring inkar (relationship) sawina leh chumi aṭanga lo awm a ni ber a; Bible-a sual sawina hrang hrang heng Chattat, Hamartia, Awon, Pesha, Parabasis leh Asebeia tih te hian awmze hrang ṭheuh nei mah se a kawh tum chu a inang tlangpui a: Nih tur ang ni lo, tum ṭhelh leh peng bo tihna te a ni tlangpui. A awmzia berah chuan sual chu, mihringin kan duhthlanna zalên tak hmanga Pathian hawisanna leh pen bosanna hi a ni a tih theih ang. ‘Mi sual’ kan nih chhan leh keimahnia ‘sual’ a awm chhan te, ‘chhandam ngai’ kan nih chhan te hi hmâna min thlahtute sual vanga awm ve ta zel ni lovin, tun hun zela mitinin kan duhthlannaa Pathian kan hawisan avanga ‘sual’ leh ‘chhandam ngai’ kan ni zawk a ni.
Hei hi Bible-in min zirtir dan zawk leh Presbyterian thurin nen pawh a inhnerem zawk a; kan thurin ni lo deuh hian kan lo inzirtir ṭhin em tih pawh ngaihtuah a ngai. Chuvangin ‘sual bul’ kan tih pawh hi a awm hran lem lo va, keimahni ṭheuh hi sual bul chu kan ni mai. Mitinin kan sualnaah mawh kan phur thuah pawh hian kan thlahtute mawhphurhna kan chunga tla ta zel ai chuan kan duhthlanna ngeia tun hun zela Pathian kan hawisanna thu hian Bible thu a kâwk fuh zawk niin a lang. Chutiang a nih loh chuan, mahni kan insawi fihlim daih ang a, hrem kan nih chhan tur pawh kan sual vang liau liau ni lovin hmâna min thlahtu bul nia kan hriat te lo sual vang a ni daih zawk dawn a ni.
Lal Isua pawhin ‘sual bul’ kan tih hi a sawi lo a, Adama sualna kan chhawm thu pawh a sawi hek lo. Ani chuan mi tin hi kan sual ṭheuh thu leh chu sual chu sim turin min ko (Mk 1:15). A thuhril hmasak ber pawh ‘simna thu’ a ni. Sual inrochun hi thil tak tak ni ta se, thisena luang leh bet tlat chu sim theih tur ni pawhin a lang lo. Pathian thu kan pawm dan leh rin dan te, Sunday School-a naupang kan zirtir dan te hi a hi a dikin fel em tih te leh Bible zirtirna a ni nge, hmân aṭanga mi min zirtir dan kan inzirtir chhawng ve zel ringawt tih te hi chhût nawn fo a ṭha awm e.
Comments
Post a Comment