Thawnthu Ngaihnawm Ber

“Lehlam lehlama nêksârin kan awm a; nimahsela, kan thaw a ipik si lo;

Mangangin kan awm a, Nimahsela, kan bei a dawng si lo;

Tihduhdahin kan awm a; Nimahsela, kalsanin kan awm si lo;

Vuak thlûkin kan awm a, Nimahsela, tihboralin kan awm si lo;

Kan taksaah hian kumkhuain Isua thihna chu kan pu zêl thin a,

Isua nunna pawh kan taksaah hian a lan theih nan”

~ 2 Korinth 4:8-10

 

Khawvela chanchin thar puangtu company lian leh hlun British Broadcasting Corporation (BBC) hian film series hmuhnawm tak tak a siam thin a, chu'ng zinga hlawhtling tak pakhat, ‘Doctor Who’ tih Science fiction series-ah khan, episode pakhatah a changtupa ber, huna zin kual thin (time traveler) Doctor 11-na chuan, “a tâwpah chuan kan za vai hian thawnthu mai kan ni, chuvangin thawnthu tha tak ziah tum rawh” a ti a, he thu tawi tê hi ka rilruah a riak ve reng thin. Kan nun hi Bible pawhin thawnthu ang maia kan tih tawp thin thu min hrilh a, chutiang a lo nih chuan, nun thawnthu tha engtin nge kan neih theih ang? Thawnthu tha nia kan hriat rêng rêng chu, a ngaihnawm tur a ni phawt mai si a; engtin nge nun thawnthu ngaihnawm ber chu kan neih theih ang?

Thawnthu hi engin nge tingaihnawm?

Tum khat chu, class-ah hian kan zirtirtunu hian “thawnthu hi engin nge ti ngaihnawm ber ang?” tiin zawhna a siam a, keini zirlaite chuan a chhànna chu engtin emaw technical tak mai a nih ringin mi thiam thuziak lehkhabute kan keuh lâwr a, internet lam te kan han râwn nghal chûk chûk bawk a, technical tak leh ril taka chhàn tumin kan han sawi ve liam liam a, a tâwpah chuan kan zirtirtunu chuan mawlmang tê hian, “harsatna; harsatna lo thleng hian thawnthu a tingaihnawm berin ka hria, in pawm zâwng a ni em?” a ti ta a. Chutah chiah chuan ben har zawk ang mai hian kan awm a, rilruin, “aw, ni tak maw! Thawnthu chhûnga a changtute'n harsatna an tawhte leh an hmachhawn dan hian thawnthu a tingaihnawmin thawnthu ti-thawnthutu ber pawh a ni thei ang ” tiin ka lo amen nghal thlap a, tun thleng hian ka la theihngilh thei lo.

A lo ni tak a, thawnthu kan chhiar te, movie leh film kan en te, mi chanchin kan chhiar leh ngaihthlak te hi a ngaihnawma, a hmuhnawm kan tihchhan chu an nuna harsatna lo thleng thin leh an hmachhawn dan khan a lo tingaihnawm a lo ni a, a tak ramah pawh hian kan nun tingaihnawmtu pawh chu thil tho chu a lo ni.

 

Thil inep, inzawm tlat si chu

Kan nun hi thil inep, mahse inzawm tlat si te'n an siam leh an phuar khawm a ni a. Thim a awm avangin êng a awm tih ka hria a, tha a awm avangin tha lo kan hria a, chhùn chu zàn thimin a zui a, kan tun hun hi mitkhap kâr lekah hmàn lai an chang thin. A dika dik chuan, nunna pawh hi thihna hian a ni timawia tihlu thin ni. Heng thil inep inzawm tlat si te hian ‘nun’a siam a, a khingbaia neih leh chan theih a ni lo va, a kawpa kan nun a awm tlat, inep ni chung sia inzawm an ni. Chutiang bawkin harsatna, buaina, tawrhna te hi kan hransan thei lo va, kan hlimin kan lawm reng thei lo va, lungngaihna chu kan bik bosan thei lo. Kan thei lo mai ni lovin, nun thawnthu ngaihnawm kan neih nana a chawchah lian ber a ni tlat a ni. He thil hriat thiamna hian thawnthu ngaihnawm ziak thei turin min lo buatsaih zawk thin.

 

A Ziakfung Chelhtu

Harsatna, tawrhna, buaina te chu lo pawimawh viau pawh ni se, tuin nge harsatna chu duh phah chuang ang ni? Tuman harsatna kan cho duh lo va, tawrhna leh natna a hran a hraiin hmachhawn kan châk falûa bik lo. Mahse, he kan nun thawnthu tingaihnawmtu bawlhlo tha ber harsatna hi kan dan leh dal theih a nih si loh ahnu, ‘art’ ropui siam nan kan hmang mai a niang chu! Nun ziakfung chelhtu chu nang leh kei hi kan ni a, harsatna a lo thlen ruala kan nun kan ziah dan hian kan thawnthu kal zel tur a hril a ni. A ziakfung chelhtu kan nih miau avangin kan mimal nun leh kan tel vena pawl, chhungkua leh huho nun apiang chanchin chu a ziaktu kan ni ve nghal bawk.

Harsatna a lo thlen hian a ngaihnawm lai tak a thleng dawn chaih a lo ni zawk a, ngaihnawm taka siam erawh a ziakfung chelhtu nang leh keia hna a ni thung. Harsatna tawh theihna hringnun a ni tih pawm thiam chung sia tlan bona zawng lo va hmachhawnna chanchin, tlûk hnu pawha thawh lehna, beidawnna ruam atanga beiseina tlâng lawn chhuah tumna chanchin ziaktu kan nih chuan, kan nun chu a ngaihnawm ngei ngei ang.

 

Ziakfung Min Chelhpuitu

Khawvelah hian mi tam tak, nun thawnthu ngaihnawm tak tak lo nei tawh an awm thin a, ngaihsàn leh dahsàn pawh an hlawh. Ringtu kan ni emaw, ni lo emaw, tu mai pawhin nun thawnthu ngaihnawm ziah theihna Pathian hian mi pe vek a, ringtu an nih loh avanga nun chhe ta viau bik tur an ni lo. Mahse, mihring tha chakna ngawta beih hi chuan tawp chin a nei fo va, a beidawnthlak zual thin.

Chutih laiin keini Kristian, Pathian nung ringtute hian kan theihngilh fo chu kan nun ziakfung min chelhpui tlattu Pathian kan nei a ni tih hi. Pathian engkim tithei chuan kan nun ziakfung a chelh ve chhûng chuan harsa thin hlein, tih tâwp mai duh thin mah ila, a bung (chapter) dawt leh chu Ama chakin kan ziak kai leh nghe nghe thin.

2 Korinth 4:8-10 thu hi Paula thuziak zinga a mawi pawl tak niin ka hre thin. Grik mi fing, Stoic philosopher te'n thu inep, mawi tak sia an ziah dan ‘antithetical style’ an tih zulzuiin a nuna harsatna thleng fo leh Pathian awmpuina thu chu mawi takin a rem chhuak a, a nun ziakfung chelhpuitu Pathian avangin neksawrnaah pawh a thaw a ipik lo va, manganna karah a beidawng lo va, tihduhdah ni mah se, (Pathian) kalsanin a awm lo va, vuak thlukin awm thin mah se, tihboral a ni si lo. Isua ngeiin harsatna leh tawrhna hmanga min chhandam avangin a nunah khan Isua thihna leh nunna chu a lo lang thin.

Pathian nena kan hringnun thawnthu kan ziah chhung chu, harsatna leh buaina pawh kan nun tingaihnawm lehzualtu an lo ni ang. Pathianin ziakfung a chelh tawhna thawnthu chu ngaihnawm lo a awm ngai si lo.